Obowiązujące od 1 czerwca 2022 r. nowe regulacje dotyczące porozumień wertykalnych wprowadziły szereg nowych zasad dotyczących działalności gospodarczej w Internecie. Prowadząc biznes w sektorze e-commerce warto przyjrzeć się bliżej tym rozwiązaniom.

Wcześniejsze zasady dotyczące dystrybucji w Internecie

W obowiązującym do końca maja 2022 r. rozporządzeniu dotyczącym grupowych wyłączeń porozumień wertykalnych[1] kwestia dystrybucji w Internecie nie została uregulowana wcale. Wskazówki dotyczące sposobu traktowania takich porozumień w kontekście ich zgodności z prawem konkurencji zawarte zostały w towarzyszących przywołanemu wyżej rozporządzeniu wyłączeniowemu Wytycznych w sprawie ograniczeń wertykalnych z 2010 r.[2]. Istotą tych regulacji – w kontekście ówczesnego etapu rozwoju rynku e-commerce w Europie – było położenie nacisku na niedyskryminowanie tego kanału działalności gospodarczej, w szczególności w relacji do handlu w kanale tradycyjnym (w sklepach). Zainteresowanych szczegółami obowiązujących wówczas rozwiązań zachęcam do zapoznania się z tekstem z maja 2021 r. „Ograniczenia dystrybucji w Internecie – najważniejsze zasady”

Działalność w Internecie po nowemu wg rozporządzenia…

W nowym rozporządzeniu dotyczącym wyłączeń grupowych porozumień wertykalnych[3] (obowiązującym od 1.06.2022 r.) wśród najpoważniejszych ograniczeń konkurencji wskazano uniemożliwienie skutecznego wykorzystania Internetu przez nabywcę (dystrybutora) lub jego klientów do sprzedaży towarów lub usług objętych porozumieniem. Ograniczenia te dotyczą (analogicznie jak w przypadku dystrybucji prowadzonej poza Internetem) alternatywnie terytoriów, na którym mogłaby być oferowana sprzedaż lub klientów, którzy mogliby być adresatami ofert[4]. Równocześnie jednak przepis ten nie wyklucza możliwości nałożenia innych ograniczeń dotyczących sprzedaży przez Internet lub reklamy internetowej. Z tym, że w przypadku reklamy ograniczenia te nie mogą mieć na celu całkowitego uniemożliwienia reklamy internetowej (art. 4e) rozporządzenia 2022/720).

Przykładem wspomnianego wyżej uniemożliwiania skutecznego wykorzystania Internetu byłoby np.:

• ograniczanie sprzedaży biernej (czyli podejmowanej z własnej inicjatywy klientów) użytkownikom końcowym z obszaru spoza działalności nabywcy (dystrybutora);
• znaczące zmniejszenie wielkości sprzedaży przez Internet towarów lub usług objętych porozumieniem;
• uniemożliwienie użytkownikom końcowym (np. konsumentom) kupowania towarów lub usług objętych porozumieniem przez Internet;
• uniemożliwienie nabywcy (dystrybutorowi) korzystania z jednego lub więcej kanałów reklamy internetowej, jak wyszukiwarki internetowe czy porównywarki cenowe;
• uniemożliwienie założenia własnego sklepu internetowego czy korzystania z niego[5].

… i wg Wytycznych w sprawie ograniczeń wertykalnych

Towarzyszące rozporządzeniu 2022/720 Wytyczne ws. ograniczeń wertykalnych z 2022 r. w bardziej szczegółowy sposób wskazują przykłady praktyk zakazanych w zakresie porozumień wertykalnych dotyczących działalności internetowej. Do tego rodzaju zakazanych praktyk należą w szczególności:

• wymóg, aby nabywca (dystrybutor) uniemożliwił klientom znajdującym się na innym terytorium przeglądanie jego strony internetowej czy strony jego sklepu internetowego lub aby przekierowywał klientów do sklepu internetowego producenta lub innego sprzedawcy;
• wymóg, aby nabywca (dystrybutor) zakończył transakcje internetowe klientów w chwili, gdy okaże się, że dane ich karty kredytowej zawierają adres znajdujący się poza terytorium nabywcy (dystrybutora);
• wymóg, aby nabywca (dystrybutor) prowadził sprzedaż towarów lub usług objętych porozumieniem jedynie w przestrzeni fizycznej lub w obecności fizycznej wyspecjalizowanego personelu;
• wymóg, aby nabywca (dystrybutor) uzyskał uprzednie zezwolenie dostawcy przed zawarciem indywidualnych transakcji sprzedaży przez Internet;
• zakazanie nabywcy (dystrybutorowi) wykorzystywania znaków towarowych lub nazw marek dostawcy na stronie internetowej nabywcy (dystrybutora) lub przez jego sklep internetowy;
• zakazanie nabywcy (dystrybutorowi) zakładania lub prowadzenia jednego lub więcej sklepów internetowych, niezależnie od tego, czy sklep internetowy jest prowadzony na serwerze własnym nabywcy, czy z wykorzystaniem hostowanego serwera strony trzeciej;
• zakazanie nabywcy (dystrybutorowi) wykorzystywania całego kanału reklamy internetowej, w tym wyszukiwarek internetowych, porównywarek cenowych, lub stosowanie ograniczeń wiążących się z pośrednim zakazem wykorzystywania całego kanału reklamy internetowej, np. zobowiązanie do niewykorzystywania znaków towarowych ani nazw marek dostawcy przy przedstawianiu oferty w wyszukiwarkach internetowych, czy ograniczenie związane z przekazywaniem informacji dotyczących ceny porównywarkom cenowym (zasadniczo zakaz korzystania z określonych porównywarek cenowych lub wyszukiwarek internetowych nie jest najpoważniejszym ograniczeniem konkurencji, ponieważ nabywca (dystrybutor) może korzystać z innych usług związanych z reklamą internetową)[6].

Ograniczenia dozwolone

Za ograniczenia dozwolone w działalności internetowej (tj. wyłączone spod zakazu podstawie art. 2 ust. 1 rozporządzenia 2022/720) uznano w szczególności:

• wymogi mające na celu zapewnienie jakości lub określonego wyglądu sklepu internetowego nabywcy (dystrybutora);
• wymogi dotyczące ekspozycji towarów lub usług objętych porozumieniem w sklepie internetowym (np. minimalna liczba prezentowanych produktów, sposób ekspozycji znaków towarowych lub marek dostawcy);
• bezpośredni lub pośredni zakaz wykorzystywania internetowych platform handlowych;
• wymóg posiadania przez nabywcę (dystrybutora) co najmniej jednego sklepu stacjonarnego lub salonu wystawowego, który może być np. warunkiem przystąpienia przez nabywcę do systemu dystrybucji selektywnej dostawcy;
• wymóg, aby nabywca sprzedawał minimalną bezwzględną ilość (wyrażoną jako wartość lub wielkość, ale nie jako część całkowitej sprzedaży) towarów lub usług objętych porozumieniem poza Internetem, aby zapewnić efektywne funkcjonowanie jego sklepu stacjonarnego[7].

Różne ceny w sklepie online i tradycyjnym dozwolone

Chyba najistotniejszą zmianą, jeśli chodzi o traktowanie porozumień wertykalnych w handlu internetowym, która została wprowadzona przez Wytyczne ws. ograniczeń wertykalnych z 2022 r., jest podejście do kwestii różnicowania cen za te same towary w sklepach internetowych i tradycyjnych. Nowe, obowiązujące od 1.06.2022 r. regulacje dopuszczają, aby nabywca (dystrybutor) płacił inną cenę hurtową za produkty sprzedawane przez Internet niż za produkty sprzedawane poza Internetem (w handlu tradycyjnym)[8]. Wprowadzenie takiego dualizmu cenowego może podlegać wyłączeniu spod zakazu na podstawie art. 2 ust. 1 rozporządzenia 2022/720, o ile te różnice w cenie hurtowej są racjonalnie związane z różnicami w inwestycjach i kosztach poniesionych przez nabywcę (dystrybutora) w związku z prowadzeniem sprzedaży w każdym kanale.

Równocześnie jednak analogiczne różnicowanie cen w celu antykonkurencyjnym (uniemożliwienia skutecznego wykorzystywania Internetu do sprzedaży towarów lub usług) będzie objęte zakazem (art. 4 e) rozporządzenia 2022/720)[9].

Reklama internetowa – ograniczenia dozwolone

Wytyczne ws. ograniczeń wertykalnych z 2022 r. potwierdzają również, jakie rodzaje reklamy internetowej mogą być objęte wyłączeniem spod zakazu na podstawie art. 2 ust. 1 rozporządzenia 2022/720. Należą do nich następujące przypadki:

• wymóg, aby reklama internetowa spełniała określone standardy jakości lub zawierała konkretne treści lub informacje;
• wymóg, aby nabywca (dystrybutor) nie korzystał z usług poszczególnych dostawców reklamy internetowej, którzy nie spełniają określonych standardów jakości;
• wymóg, aby nabywca (dystrybutor) nie wykorzystywał nazwy marki dostawcy w nazwie domeny swojego sklepu internetowego[10].

Warto znać przepisy

Regulacje w zakresie porozumień wertykalnych dotyczących działalności internetowej w obecnie obowiązujących regulacjach ws. wyłączeń wertykalnych (rozporządzeniu  2022/720 oraz Wytycznych ws. ograniczeń wertykalnych z 2022 r.) są bardziej obszerne i szczegółowe niż w przepisach obowiązujących wcześniej (tj. przed 1.06.2022 r.). Jest to z pewnością konsekwencją znacznego rozwoju rynku e-commerce w ostatnich kilkunastu latach oraz doświadczeń orzeczniczych Komisji Europejskiej w tym zakresie, a także podejścia do ograniczeń w handlu on-line wypracowanego przez Trybunał Sprawiedliwości. Prowadząc biznes w tym sektorze z pewnością warto zapoznać się z nowymi regulacjami. Tym bardziej z uwagi na to, że ich obecny (bardziej kazuistyczny) kształt daje większą pewność prawną w zakresie tego co jest zabronione a co dozwolone w działalności internetowej.

Przypisy

[1] Rozporządzenie KE nr 330/2010 z 20.04.2010 r. ws. stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych.

[2] Wytyczne ws. ograniczeń wertykalnych (2010/C 130/01).

[3] Rozporządzenie KE nr 2022/720 z 10.05.2022 r. ws. stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych.

[4] Stąd odwołanie w art. 4e) rozporządzenia 2022/720 do art. 4b)-d) tego rozporządzenia, które wskazują na najpoważniejsze ograniczenia w działalności poza Internetem.

[5] Wytyczne ws. ograniczeń wertykalnych (2022/C 248/01), pkt 203.

[6] Wytyczne ws. ograniczeń wertykalnych (2022/C 248/01), pkt 206.

[7] Wytyczne ws. ograniczeń wertykalnych (2022/C 248/01), pkt 208.

[8] Na gruncie Wytycznych ws. ograniczeń wertykalnych z 2010 r. takie różnicowanie było generalnie uważane za antykonkurencyjne, za wyjątkiem nakładania na nabywcę stałej opłaty “w celu wspierania działań nabywcy w zakresie sprzedaży w Internecie lub poza nim” (por. pkt 52 d) tych Wytycznych)

[9] Wytyczne ws. ograniczeń wertykalnych (2022/C 248/01), pkt 209.

[10] Wytyczne ws. ograniczeń wertykalnych (2022/C 248/01), pkt 210.