Wraz z rozwojem sektora e-commerce pojawiają się wciąż nowe modele prowadzenia działalności gospodarczej w tym obszarze. Ich monitoringiem pod kątem bezpieczeństwa konsumentów zajmuje się Prezes UOKiK[1]. W tym kontekście dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w tym modelu kluczowe jest rzetelne, prawdziwe i pełne informowanie konsumentów o charakterze prowadzonej działalności oraz o konsekwencjach prawnych i faktycznych dla słabszych uczestników rynku, którzy zdecydują się na korzystanie z ofert tego rodzaju.

Dropshipping, czyli co?

Z perspektywy przedsiębiorców prowadzących działalność w sektorze e-commerce istotne może być zainteresowanie działalnością w ramach tzw. dropshippingu sygnalizowane regularnie w ostatnim czasie przez UOKiK. Istotą tego modelu działalności jest podział zadań związanych z obsługą konsumenta dokonującego zakupów w sklepie internetowym pomiędzy dwóch przedsiębiorców. W modelu tym jeden z nich może być np. pośrednikiem dokonującym zamówienia w imieniu klienta, a drugi rzeczywistym sprzedawcą. Problemy związane z funkcjonowaniem tego modelu działalności gospodarczej widoczne są szczególnie w sytuacji, gdy faktycznym sprzedawcą jest podmiot spoza UE (np. z Chin), ponieważ przedsiębiorców tych nie obowiązują prokonsumenckie regulacje prawa unijnego związane np. z możliwością odstąpienia przez konsumenta od umowy zawieranej online w ustawowym terminie bez podawania przyczyny.

Podstawą rzetelna informacja

Należy podkreślić, że prowadzenie działalności gospodarczej w modelu dropshippingu nie jest zakazane. Przepisy prawa konsumenckiego obowiązujące przedsiębiorców kładą jednak duży nacisk na obowiązek udzielenia konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, która jest niezbędna np. do podejmowania przez tychże konsumentów świadomych decyzji zakupowych. W tym kontekście należy w czytelny sposób poinformować konsumentów z kim naprawdę zawierają umowę sprzedaży w odniesieniu do nabywanych towarów. Dla konsumentów najbezpieczniejsza jest sytuacja, gdy sprzedawcą jest przedsiębiorca pochodzący z Polski (lub innego państwa UE) z uwagi na przysługującą im wówczas ochronę prawną, np. w zakresie rozpatrywania reklamacji czy prawa odstąpienia od umowy. Dodatkowo należy pamiętać, że w przypadku gdy sprzedawca pochodzi np. z odległego od Polski kraju może okazać się, że ewentualny zwrot nabytego towaru lub  jego doręczenie w celu wykonania naprawy może okazać się bardzo kosztowne dla konsumenta (np. koszty wysyłki towaru do Chin).

Sytuacja, gdy polski przedsiębiorca pełni jedynie rolę pośrednika dokonującego zakupu w imieniu klienta u sprzedawcy pochodzącego np. z Chin w tym kontekście jest mniej bezpieczna dla polskich konsumentów. Ten brak bezpieczeństwa może być jednak zbalansowany poprzez wprowadzenie modelu, w którym wspomniany polski pośrednik przejmie dobrowolnie na siebie np. część obowiązków sprzedawcy związanych  z  rozpatrywaniem reklamacji czy zagwarantowaniem konsumentom możliwości korzystania z prawa do odstąpienia od umowy.

Niezależnie od przyjętego modelu dropshippingu  dla zachowania zgodności z prawem konsumenckim tej formy działalności kluczowe jest wspomniane już udzielenie konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji o charakterze prowadzonej działalności. Konsumenci mają bowiem prawo do podejmowania decyzji, które mogą się okazać dla nich ryzykowne. Jednak z perspektywy prowadzenia biznesu ważne jest to, aby decyzje były podejmowane świadomie (bez elementu wprowadzania konsumentów w błąd, za co grożą m.in. wysokie kary nakładane przez Prezesa UOKiK).

Uczciwy regulamin i obsługa…

W tym kontekście ważne jest umieszczenie właściwych informacji na stronie internetowej pośrednika. Należy jednoznacznie wskazać kto jest sprzedawcą (w tym, gdzie znajduje się jego siedziba), a także zamieścić czytelny dla konsumentów regulamin zawierający wymagane przepisami informacje, w tym m.in. określenie głównych cech zawieranej umowy, nazwy i siedziby (oraz danych kontaktowych) podmiotu zwierającego umowę z konsumentem, prawa i obowiązki stron umowy (konsumenta, sprzedawcy, ewentualnie pośrednika), koszty ponoszone przez konsumenta (cena towaru, jego dostawy, ewentualne cła czy inne opłaty), dookreślenie sposobu i terminu zapłaty czy terminu dostawy zamówionego towaru.

Nie mniej ważne niż rzetelne informowanie konsumentów korzystających z usług w modelu dropshoppingu jest zagwarantowanie im w praktyce uczciwej obsługi klienckiej, czyli zgodności praktyki działania przedsiębiorcy z deklaracjami wynikającymi np. z regulaminu.

…albo kara od UOKiK

Niedopełnienie tych obowiązków może skutkować postawieniem danemu przedsiębiorcy przez Prezesa UOKiK zarzutów związanych ze stosowaniem praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz nałożeniem kar pieniężnych (które w maksymalnej wysokości mogą sięgnąć nawet do 10 proc. obrotów karanego przedsiębiorcy i do 2 mln zł w przypadku kar nakładanych na jego menadżerów).

Przykładem takiego rozstrzygnięcia jest decyzja uznająca działania Trade Connect Sp. z o.o. z siedzibą w Kielcach związane z działalnością tego przedsiębiorcy za pośrednictwem serwisu Allegro za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów[2]. Istotą działania kwestionowanego w tejże decyzji było nieudzielnie konsumentom jasnych, jednoznacznych informacji we właściwym czasie odnośnie tego, że przedmiotem organizowanych aukcji była usługa pośrednictwa w zakupie towaru od podmiotu z zagranicy (a nie sprzedaż tego towaru), a także analogiczne naruszenia dotyczące informacji o danych sprzedawcy, cenie towaru i innych kosztach ponoszonych przez konsumenta, czy podmiocie, któremu należy odesłać towar w razie odstąpienia od umowy.

Dropshipping uczciwy

Dla przedsiębiorców prowadzących działalność w modelu dropshippingu – z perspektywy prawa konsumenckiego i działalności UOKiK – kluczową sprawą pozostaje zatem zadbanie o to, aby informacje udzielane konsumentom korzystającym z ich usług były na tyle jasne i jednoznaczne, aby nie doszło do wprowadzenia w błąd. Tego rodzaju praktyki bowiem są i będą ścigane przez UOKiK jako poważne naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, za których stosowanie grożą wysokie kary pieniężne.

[1] Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, dalej także jako: Prezes UOKiK lub UOKiK

[2] Decyzja RKR-27/2014